TurkijeZijderoute 2016-2017

Mannetjes en maniertjes

posted by Vandeketting 21 juni 2016 1 Comment
Turkije

De wraak van de fietsenmakers is zoet. Met z’n drieën kijken ze op mijn vingers terwijl ik op de stoep een band lap. Vanmorgen stond Ingrid’s achterband plat in de opslagruimte van ons hotel in Kayseri. De chagrijnige hotelbaas wilde niet dat ik hem daar ging maken. “Ga maar naar de fietsenmaker aan de overkant”, zei hij. “Er zitten er drie.” Dat vertikte ik natuurlijk. Ik kan best zelf een band plakken en we slepen al die reparatiespullen niet voor niks mee. En dat is dus fout in Turkije. Turkije is een “mannetjesmaatschappij”, wat wil zeggen dat je niet zelf klusjes gaat doen die niet je vak zijn, maar die voor een habbekrats overlaat aan een mannetje dat er voor heeft doorgeleerd. Je ziet het overal terug in wat in Nederlandse ogen een geweldig inefficiënte overkill aan personeel is. Dus mijn bandenplakactie was eigenlijk een soort broodroof en waarschijnlijk de reden dat de hotelbaas me de straat op stuurde (plus het feit dat ik gisteren met de aardige receptioniste om de overnachtingsprijs onderhandelde en niet met hem – ook al zwaar tegen de mores). De fietsenmakers maalden niet om die paar gederfde centen, vonden het zelfs wel leuk, en kwamen gezellig buurten en wilden alles weten over onze reis en onze fiets. Toen de band geplakt was nam één van hen me mee om mijn handen te wassen achter in zijn werkplaats.

Het zijn de verborgen regeltjes die je leert als je wat langer in een land bent. Sommige zijn makkelijk of hilarisch, zoals gekust worden door mannen of de kapper in Konya die na een korte waarschuwing (“no stress”) een brandende aansteker in mijn oor stak en voor ik er erg in had een bos verwaarloosd oude-mannenhaar wegschroeide. Andere kosten wat meer tijd en moeite om goed te begrijpen en dat geldt voor ons toch wel voor veel van de dingen die met de Islamitische cultuur te maken hebben. Enerzijds omdat we daar gewoon niet zoveel van weten en we niet veel mensen tegenkomen die zo goed Engels spreken dat we ze daar iets over kunnen vragen. Anderzijds omdat de keuzevrijheid voor het wel of niet volgen van de religie, en in welke mate, groter is dan in sommige andere landen. Dat geeft meer variatie tussen mensen en tussen streken of zelfs tussen steden in hetzelfde gebied en maakt het voor ons minder eenvoudig te interpreteren.

Die ruimte geeft ook aanleiding tot discussie, en als buitenstaanders lijken we dat soms onbewust aan te wakkeren. We kregen verschillende gegeneerde, geërgerde of verontschuldigende reacties op al te fanatieke geloofsuitingen, zoals laatst in Sivas toen we aan een Ramadan maaltijd meededen en op de hoek van de straat een menigte zich verzamelde rond een nogal agressief klinkende toespraak. Vandaag kwam een groepje mannen bij ons zitten toen we in een dorpje pauze hielden. Onderling bespraken ze ons en het leek erop dat één van hen Ingrid er te bloot vond bijlopen in haar T-shirt en sandalen (onze korte broek laten we al een tijdje in de tas). Twee anderen waren het duidelijk niet met hem eens en zeiden dat hij niet zo conservatief moest doen. De nieuwsgierigheid won het uiteindelijk, want de grijsaard bleef er toch bijzitten. Zolang het gaat over individuele keuzen lijkt men elkaar meestal wel te respecteren, maar er is ook een achterliggende politieke strijd, gevoed door de vrees van de progressieven dat de regering een verborgen islamiserende agenda heeft en veel vrijheden wil terugdraaien. Die strijd steekt soms grimmiger de kop op zoals tijdens de huidige rellen in Istanbul. Die worden overigens goed, en zo op het oog ook wel evenwichtig verslagen op de lokale TV zenders.

Aan de Ramadan houden de meesten zich wel. Het is één kant jammer dat we juist tijdens die periode in Turkije zijn, want veel restaurantjes en barretjes die tijdens onze eerste dagen in het land gezellig vol zaten zijn nu dicht en het straatbeeld is er beduidend minder levendig door. Maar interessant is het ook we wel om te zien hoe het leven erdoor verandert en een soort saamhorigheid lijkt te kweken. Ook hier hadden we even nodig om ons ritme aan de omstandigheden aan te passen. In Konya dachten we na het kanonschot dat de zonsondergang aangeeft de lokalen even de tijd te geven om hun honger te stillen en er een half uurtje later op uit te gaan voor een kebabje. Fout. Alles gesloten en muisstil op straat. Slechts één te dure tent vol Nederlandse NATO militairen van de grote luchtmachtbasis in de buurt was nog open. Aanslagtechnisch ook niet zo handig om daartussen te gaan zitten. Ondertussen weten we hoe het wel moet. In het uur voor het verstrijken van het vasten is iedereen op straat en is het supergezellig. Alles waar je eten kunt kopen draait op volle toeren en volle tassen lekkers worden huiswaarts gesleept. Een paar eettentjes zijn open en vol en de obers zorgen ervoor dat iedereen vijf minuten voor tijd de borden en glazen vol heeft. Eten aanraken mag blijkbaar wel, want iedereen zit nerveus in zijn soep te roeren, de kippenpoten vast te plukken en citroenen uit te knijpen boven de salade. Het kanonschot verandert alles. Plotsklaps zijn de straten leeg. Winkels en kantoren die nog open waren sluiten hun deuren en het personeel stort zich in de zaak op een gezamenlijke maaltijd. Binnen een half uur is alles op, maakt men zich op voor het avondgebed en gaat daarna snel naar bed. Vlak voor zonsopgang eten ze nog een keer en zeker nu de Ramadan zo’n beetje samenvalt met de langste dagen van het jaar probeert iedereen als het even kan daarna nog een flink gat in de dag te slapen.

Inmiddels zijn we al behoorlijk opgeschoten richting het noordoosten van Turkije en gaandeweg wordt het leger en ruiger. Andere toeristen zien we hier totaal niet meer en we worden regelmatig begroet door toeterende vrachtwagens en automobilisten en brommers die naast ons komen rijden en vragen of alles goed gaat of aan de andere kant van de weg stil gaan staan om ons aan te moedigen. Na de relatief koele (30 °C…) hoogvlakte zijn we in de warmere bergen onder de Zwarte Zeekust aangeland, dus het is weer even zweten geblazen. Maar een paar dagen verplichte rust (hopelijk niet te veel) lonken in Trabzon, waar we ons visum voor Iran moeten regelen.

You may also like

1 Comment

wim heezen 25 augustus 2018 at 13:37

cycling people always find solutions

Reply

Leave a Comment